Lời Nhắn Gửi Từ Vũ Trụ

Tự ngàn xưa con người vẫn luôn lắng nghe nhịp thở của đất trời.

Và trong đại tự nhiên, dù là việc bình minh ló dạng ở đằng đông rồi lặn ở phía tây, việc mùa nối tiếp mùa hay hoa tàn rồi hoa nở, tất cả dường như đều đang thì thầm về một quy luật: sự sống chưa bao giờ ngừng lại. Người xưa gọi đó là sinh sinh bất tức, nghĩa là sự sống bất tận. Và hình học, một ngôn ngữ của đường nét, đã ghi lại quy luật ấy với hồi văn là biểu tượng rực rỡ nhất: những hình hoa văn hữu hạn có thể cất lên tiếng nói của vô hạn, những hoa văn xoay vòng nối liền không dứt. 

Theo lý niệm của người xưa hồi văn chính là một cách để vẽ nên Đạo. Trong phần chú giải của Kinh Dịch, khái niệm sinh sinh bất tức 生生不息 bắt nguồn từ tư tưởng triết học cổ Trung Hoa. Kinh Dịch viết: “Sinh sinh chi vị Dịch”, nghĩa là sự sống sinh sôi không ngừng gọi là Dịch. Tư tưởng này khẳng định sự sống trong vũ trụ đều vận động vĩnh hằng.

Vậy hồi văn là gì? Họa tiết hồi văn (回字) thường là dạng hoa văn trang trí gồm những đường thẳng gấp khúc liên tục, xoắn vòng, tạo thành mô tuýp giống vô số chữ hồi 回nối tiếp nhau. Trong mỹ thuật phương Tây có một kiểu hoa văn tương tự gọi là meander pattern (hoa văn Hy Lạp cổ). Đặc trưng của hồi văn là tính lặp lại, nối liền, không có điểm kết thúc, nó gợi cho chúng ta về sự trường cửu, bất tận. 

Hồi văn xuất hiện trong mỹ thuật Trung Hoa cổ sớm nhất từ thời Thương - Chu gọi là lôi văn (雷紋), được tìm thấy trên đồ vật tế lễ bằng đồng. Đến thời Hán hồi văn xuất hiện phổ biến trên các lư hương với các hình chạm khắc hoa văn gấp khúc, xoáy vòng trên thân lư. Đến thời Đường - Tống: hồi văn xuất hiện trong kiến trúc, trên gạch ngói, diềm mái, cửa sổ… Sang thời Minh - Thanh người ta thường thấy nó trên đồ gốm men lam, đồ đồng, viền trang trí tủ, lư hương, chén bát…

Về ý nghĩa văn hóa - mỹ thuật, hồi văn không chỉ là hoạ tiết trang trí mà còn là một loại ngôn ngữ có tính biểu tượng. Nó biểu thị cho sự liên tục, có tính chu kỳ, tuần hoàn; trong văn hóa Trung Hoa cổ hồi văn thường gắn với quan niệm về vũ trụ và đạo lý tự nhiên. Chính vì thế, hồi văn thường được ví như “dòng chảy vô tận”, là hình ảnh cụ thể hóa của triết học "sinh sinh bất tức" như đã nhắc đến ở trên.

Từ cung đình huy hoàng đến mái nhà dân gian

Trong kiến trúc cung đình, hồi văn từng được sử dụng rộng rãi trên các thanh lan can, khung cửa, đồ gỗ sơn son thếp vàng, kết hợp cùng hoạ tiết rồng phượng để biểu thị quyền lực cũng như sự trường tồn của triều đại. Nó không chỉ là trang trí, mà còn là lời nguyện cầu cho một vương triều vĩnh hằng.

Ra khỏi cung điện hồi văn trở thành ngôn ngữ chung của văn hóa dân gian. Người dân chạm khắc hồi văn trên cửa gỗ, cửa sổ, mái ngói, hay thêu viền áo, khăn, thậm chí trên gốm sứ, đồ dùng bằng đồng.

Ở nhiều làng cổ miền Bắc Trung Hoa, cửa sổ gỗ bát giác khắc hồi văn chữ “回” vẫn còn được gìn giữ và được xem như bùa hộ mệnh chống tà khí, đón phúc lộc. Trong đồ gốm thời Tống, hồi văn được trang trí viền quanh miệng bát đĩa, mang ngụ ý “cát tường, viên mãn”. Trong ngành thêu, viền hồi văn chính là “dấu ấn may mắn”, giúp người mặc luôn được bao bọc trong phúc lành. 

Cũng nhờ vậy hoạ tiết hồi văn vừa mang tính thẩm mỹ, vừa phản ánh mong nguyện được bình an, cát tường, hạnh phúc lâu bền của con người.

Trong Phật giáo: vòng luân hồi và phúc lành bất tận 

Không chỉ hiện diện trong thế tục hồi văn còn chiếm một vị trí quan trọng trong Phật giáo. Với đặc tính nối tiếp không dứt, hồi văn được ví như sự luân hồi hoặc vòng sinh tử bất tận.

Trên các chùa chiền và tháp Phật, hồi văn xuất hiện ở bệ tượng, hành lang, viền tháp như một vòng hộ trì linh thiêng. Trên các pháp khí như chuông đồng, đỉnh hương, hồi văn được trang trí viền quanh như lời cầu nguyện Phật pháp thường tồn, bảo hộ chân ngôn và trí tuệ.

Nếu lắng nghe bằng trái tim, ta sẽ thấy điều ấy hiện diện rõ ràng trong bộ sưu tập dây chuyền Divine Grace: hình ảnh  vũ công đang bay lên trong tư thế "đại xạ nhạn" đẹp thanh thoát. Bao quanh là khung viền lấy cảm hứng từ hồi văn như một vẻ đẹp trường tồn cùng sự sống bất tận của vũ trụ.

Tinh thần ấy lại tiếp tục được gửi gắm trong những chiếc charm bát giác của Shen Yun Collections với hoạ tiết hồi văn xuất hiện ở khung viền, được cách điệu một cách thanh thoát và mang nét đẹp hiện đại. 

Trong văn hóa truyền thống Trung Hoa, cửa sổ không chỉ là nơi đón ánh sáng  mà còn được xem như tấm rèm nối liền con người với trời đất. Trên đó, họa tiết hồi văn được thiết kế lặp lại như cho ta thấy nhịp thở của vũ trụ với triết lý "sinh sinh bất tức”: sự sống nối tiếp, phúc lành luân chuyển mãi không ngừng.

Ở phần trung tâm khung hồi văn ba chữ Chân - Thiện - Nhẫn đang tỏa sáng, cũng là ba giá trị tinh thần mà Shen Yun Collections muốn gửi gắm. Nếu hồi văn là biểu tượng của vòng tuần hoàn bất tận, thì ba chữ ấy chính là kim chỉ nam nội tâm để con người đứng vững và tỏa sáng trong vòng quay của cuộc sống.