Lan Đình Tự: Thư pháp phóng khoáng, thơ văn thanh nhã, lưu giữ tình hoài cố sử

Vào mùa xuân và mùa thu, người xưa thường cử hành lễ “tu hễ” bên bờ sông, tức là tắm gội, trừ bệnh tật và xua đuổi ma quỷ. Đầu xuân năm 353 (năm Vĩnh Hòa thứ 9 triều vua Tần Mục Đế), quan nội sử Cối Kê là Vương Hi Chi đã mời hơn 40 vị danh sĩ Đông Tấn đến tụ họp tại Lan Đình, huyện Sơn Âm để tiến hành lễ “tu hễ”.

Tên gọi “Lan Đình” bắt nguồn từ việc Việt Vương Câu Tiễn từng trồng lan tại đây, đến thời Hán nơi này được cho dựng làm trạm dịch. Về cảnh sắc nơi đây chỉ thấy: “núi cao chót vót, rừng xanh rậm rạp, trúc dài tươi tốt, thêm suối trong cuộn chảy, lấp loáng bóng đôi bờ” (trích Lan Đình Tự).

Khi đó mọi người ngồi men theo dòng khúc thuỷ (được tạo ra khi dẫn nước chảy uốn quanh thành con lạch nhỏ) rồi thả chén rượu từ thượng nguồn để mặc chén trôi theo dòng, chén dừng đến trước mặt ai thì người đó liền phải uống rượu và làm thơ. Khi ấy có tổng cộng 26 người làm được 37 bài thơ, sau này tập hợp thành “Lan Đình thi”. Chủ trì buổi nhã hội là vị “Thư Thánh một thời” Vương Hi Chi nhân nhã hứng này mà đặc biệt chọn bút lông chuột và giấy kén tằm viết nên áng văn “Lan Đình Tự” (cũng gọi là “Lan Đình tập tự”).

“Lan Đình Tự” được ca tụng là “thiên hạ đệ nhất hành thư”, tổng cộng có 324 chữ, trong đó chữ Chi (之) có tới hơn 20 chữ, mỗi chữ lại mang một kiểu dáng và vẻ đẹp khác nhau. Bản gốc của “Lan Đình Tự” đã thất truyền, tuy nhiên phiên bản được Đường Thái Tông lệnh cho các nhà thư pháp sao chép lại vẫn còn được một số bảo tàng hàng đầu thế giới lưu giữ.

Thư pháp của Vương Hi Chi “là số một từ trước tới nay, các nhà phê bình đều ca tụng bút pháp của ông uyển chuyển bay bổng tựa phù vân, mạnh mẽ khỏe khoắn kinh động long thần” (trích Tấn thư,Vương Hi Chi truyện). Ông 7 tuổi theo học nhà thư pháp nổi tiếng là Vệ phu nhân. Tương truyền rằng tài nữ thời Đông Hán là Thái Văn Cơ đã kế thừa nghệ thuật thư pháp từ cha mình là Thái Ung, sau truyền cho Chung Do, rồi lại truyền tới Vệ phu nhân. Phía đông thành Lâm Xuyên có một “mặc trì” (ao mực), tương truyền là do Vương Hi Chi đã ở đây “luyện chữ bên ao, nước ao đen kịt cả”.

Vương Hi Chi xuất thân trong gia đình danh gia vọng tộc, tổ tiên là hậu duệ hoàng tộc Đông Chu. Cụ nội là Vương Lãm, chính là em trai cùng cha khác mẹ với Vương Tường - người “nằm trên băng cầu cá chép” (1) trong Nhị thập tứ hiếu (2) mà mọi người đã quen thuộc. Năm 21 tuổi, nhạc phụ tương lai tới nhà kén rể, các con cháu khác của Vương gia đều ngồi ngay ngắn áo mũ chỉnh tề, chỉ có mình ông là “nằm ngửa phơi bụng trên giường phía đông”, thế mà lại được chọn. Cũng từ đó mà điển cố “Đông sàng khoái tế” (rể quý giường Đông) ra đời.

Năm 2016 đoàn nghệ thuật Shen Yun đã trình diễn cho khán giả vở kịch múa tên là “Lan Đình Tự thư tự”. Lấy cảm hứng từ đó, Shen Yun Collections đã cho ra mắt ba sản phẩm trong bộ sưu tập Lan Đình Tự gồm mặt dây chuyền trang sức độc đáo, quạt tặng phẩm tinh xảo và khăn lụa vuông sản xuất tại Ý. Khăn lụa được áp dụng kỹ thuật in hai mặt độc đáo, được khâu viền mép thủ công tinh tế và phối màu sứ Thanh Hoa truyền thống, ngoài ra còn lấy lan đình, trúc mặc (3), tùng xanh, khóm hoa lan bao quanh bức chính văn “Lan Đình thư tự” để tả ý cảnh non nước biển mây, tạo sự kết nối giữa thiên thượng và nhân gian.

Khi sở hữu các sản phẩm của bộ sưu tập Lan Đình Tự, chúng ta có thể cảm nhận một cách chân thực đường nét phóng khoáng mà bậc Thư Thánh sử dụng nghệ thuật thư pháp để khắc họa nhân sinh, cũng như tâm tình của ông khi lĩnh ngộ được quy luật vận hành bất tận của trời đất vạn vật lúc đương thời.

(1) “Nằm trên băng cầu cá chép”: là một điển tích trong văn hóa Trung Quốc, kể về câu chuyện hiếu thảo của Vương Tường thời Tam Quốc.

(2) Nhị thập tứ hiếu: là một tác phẩm trong văn học Trung Hoa kể lại sự tích của 24 tấm gương hiếu thảo do Quách Cư Nghiệp vào thời nhà Nguyên biên soạn. 

(3) Trúc mặc: trúc được vẽ bằng mực tàu.

Tác giả: Ariel Tian

Nguồn: shenyuncollections.com